คณะรัฐมนตรี ได้รับอนุมัติในหลักการจัดตั้ง โครงการอาสาพัฒนาและป้องกันตนเอง (อพป.) เมื่อวันที่ 22 ตุลาคม 2517 โดยศูนย์อาสาพัฒนาและป้องกันตนเอง กองอำนวยการรักษาความมั่นคงภายใน (ศอพป.กอ.รมน.) ในขณะนั้นเป็นผู้ประสานการดำเนินงาน และได้มีคำสั่งนายกรัฐมนตรี ที่ 18/2518 ลงวันที่ 23 มกราคม 2518 กำหนดให้โครงการ อพป. เป็นโครงการระดับชาติ ตามนโยบายการต่อสู้เพื่อเอาชนะ คอมมิวนิสต์โดยวิธีการใหม่ และให้ถือเป็นโครงการเร่งด่วนสูงสุดที่ส่วนราชการทุกระดับจะต้องให้ความร่วมมือ สนับสนุน เพื่อส่งเสริมสร้างความมั่นคงทาง เศรษฐกิจ สังคม การปกครอง และการรักษาความปลอดภัยให้เกิดขึ้นใน หมู่บ้านต่าง ๆ ในชนบทห่างไกล

          ปี พ.ศ. 2529 พลเอก อาทิตย์ กำลังเอก ผู้บัญชาการทหารสูงสุด รักษาราชการผู้บัญชาการทหารบก ได้ให้ ศูนย์อาสาพัฒนาและป้องกันตนเอง กองอำนวยการรักษาความมั่นคงภายใน จัดทำโครงการ “เพชรในตม” ขึ้น โดยได้ เล็งเห็นว่าการให้การศึกษาแก่ราษฎร ในหมู่บ้านที่ห่างไกลเท่านั้น จะสามารถแก้ปัญหาต่างๆ ที่เกิดขึ้นได้ จึงได้ ประสานความร่วมมือกับ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ เปิดรับสมัครนักเรียนที่กำลังศึกษาอยู่ในชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 ที่มีภูมิลำเนาอาศัยอยู่ในหมู่บ้านอาสาพัฒนาและป้องกันตนเอง มีผลการเรียนดี แต่ครอบครัวมีฐานะยากจน ทำการคัดเลือกเข้าศึกษาในมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ เป็นรุ่นที่ 1 ของปีการศึกษา 2529 

           วันที่ 5 มิถุนายน 2529 พลเอก ประเทียบ เทศวิศาล ผู้อำนวยการศูนย์อาสาพัฒนาและป้องกันตนเอง ในขณะนั้น ได้นำนิสิตโครงการเพชรในตม รุ่นที่ 1 จำนวน 29 คน เข้าเยี่ยมคารวะ พลเอก อาทิตย์ กำลังเอก ในฐานะที่ท่านเป็น ผู้มีความสนใจและได้ริเริ่มให้มีการจัดทำโครงการฯ และให้การสนับสนุนโครงการเพชรในตม จึงได้บริจาคทรัพย์เพื่อใช้ ดำเนินการในโครงการเป็นทุนเริ่มแรกจำนวนหนึ่งแสนบาท ส่วนกิจการพลเรือน ฯ ได้มอบเงินสมทบอีกจำนวนหนึ่ง และคณะกรรมการโครงการเพชรในตมจึงขออนุญาตจาก พลเอก อาทิตย์ ฯ จัดตั้งเป็นกองทุนโดยขอใช้ชื่อว่า “กองทุนกำลังเอก (เพชรในตม)” โดยใช้ดอกผลจากกองทุน ฯ เป็นค่าใช้จ่ายในการดำเนินงาน แต่เนื่องจากการ ดำเนินงานตามโครงการนี้จำเป็นต้องมีค่าใช้จ่ายต่าง ๆ จำนวนมาก กองทุนที่จัดตั้งไว้ไม่เพียงพอ ท่านจึงมีดำริการรณรงค์จัดหาทุนเพิ่มเติมโดยจัดให้มีกิจกรรมต่างๆ ตามโอกาสอันสมควร และได้มอบให้ คุณชม้อย รัตนสุวรรณ ซึ่งเป็นที่ปรึกษาและกรรมการ ดำเนินการ เป็นผู้ประสานงาน ริเริ่มจัดกิจกรรมขึ้นเป็นครั้งแรก โดยจัดให้มีการแข่งขัน ชกมวยนัดพิเศษ ขึ้น ณ เวทีมวยลุมพินี ในวันที่ 11 พฤศจิกายน 2529 ได้เงินประมาณล้านบาทเศษ (1,130,754.61 บาท) ซึ่งทำให้ดำเนินการไปได้คล่องตัวมากขึ้นกว่าเดิม และ ในวันที่ 5 มิถุนายน 2529 นี้เอง พลเอก อาทิตย์ กำลังเอก ซึ่งท่านเป็นผู้มองการณ์ไกล มีความห่วงใยนิสิต ปัจจุบัน และนิสิตรุ่นต่อ ๆ ไป ทราบว่านิสิต เหล่านี้พักอาศัยอยู่ตามหอพักของเอกชนทำให้เกิดความห่วงใยว่านิสิต อาจได้รับสิ่งแวดล้อมที่ไม่ดี จนอาจขาดความ สนใจ ต่อการศึกษากอปรกับผู้ปกครองส่วนใหญ่มีฐานะยากจน ด้วยความห่วงใย ความเมตตา และความสามารถที่ มองเห็นการณ์ไกลนี้ ทำให้ท่านมอบให้ พลโท จรวย วงศ์สายัณห์ ผู้อำนวยการศูนย์กิจการพลเรือน กองอำนวยการ รักษาความมั่นคงภายในขณะนั้น ซึ่งเป็นผู้ควบคุม กำกับดูแลงานของศูนย์อาสาพัฒนาและป้องกันตนเองดำเนินการ ประสานกับ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ โดยหาพื้นที่ในบริเวณมหาวิทยาลัย ฯ เพื่อสร้างหอพัก ขนาดจุนิสิตได้ 4 รุ่น รุ่นละ 30 คน รวม 120 คน (ปีที่ 1-4) โดยบริจาคเงินส่วนตัวอีก 5 ล้านบาทเศษ เป็นค่าจัดสร้างหอพัก หลังจากนั้น มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ และกองอำนวยการรักษาความมั่นคงภายใน ได้ประสานงานการก่อสร้าง จนสำเร็จและได้เชิญท่านไปเป็นประธานในพิธีวางศิลาฤกษ์อาคารหอพักนิสิตโครงการเพชรในตม ในวันที่ 7 สิงหาคม 2529 และนิสิตได้เข้าไปพำนักอยู่ตั้งแต่ วันที่ 9 มิถุนายน 2530 จนถึงปัจจุบัน

        คณะรัฐมนตรีมีมติ ( 24 เมษายน 2533) อนุมัติในหลักการโครงการเพชรในตม ตามที่สำนักงานสภา ความมั่นคงแห่งชาติเสนอ โดยให้ กอ.รมน. ร่วมกับมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ (มศว) และกระทรวงศึกษาธิการ ดำเนินการ และให้บรรจุบัณฑิตโครงการเพชรในตม เป็นข้าราชการครูในสังกัดสำนักงานการประศึกษาแห่งชาติ (สปช.) เดิมโดยไม่ต้องสอบแข่งขันเป็นกรณีพิเศษปีละ 30 คน (เอกสารหมายเลข 1)

       ส่วนกิจการพลเรือน สำนักเลขาธิการ กอ.รมน. ได้ออกคำสั่ง กอ.รมน. ที่ 207/2533 ลง 11 ก.ค.33 แต่งตั้งคณะกรรมการโครงการเพชรในตม โดยมีองค์ประกอบที่สำคัญได้แก่ คณะที่ปรึกษา, คณะกรรมการอำนวยการ และคณะกรรมการดำเนินการ ให้มีหน้าที่ให้คำปรึกษา กำกับ ดูแล รับผิดชอบการดำเนินการโครงการเพชรในตมให้ บรรลุวัตถุประสงค์ และได้มีคำสั่งยกเลิกคำสั่ง กอ.รมน. ที่ 207/2533 ลง 11 ก.ค.33 และ แต่งตั้งคณะที่ปรึกษา, คณะกรรมการอำนวยการ และคณะกรรมการดำเนินการใหม่ ตามคำสั่ง กอ.รมน. ที่ 13/2542 ลง 18 ม.ค.42